Page 152 - Basında Çanakkale Zaferi 1915

MUHAREBEDEN
Basında
AYRINTILAR / ÇANAKKALE
18 MART ZAFERİ İkdam, 29 Mart 1915
ZAFERİ
1915-1916

“Saat dörde çeyrek kala muharebe yine kesb-i şiddet eyledi. Bu sırada Fransız Bove gemisinin, hâsıl olan müthiş
bir yaradan batmağa başladığı müşahede olundu”

“Tarlalarda kuyu açtırmak isteyen, zırhlılara müracaat etsin”
Muhabir, “Çanakkale Mektupları II / Ferda-yı Zaferde İlk Tahassüsler
(Zaferin Ertesi Günü İlk İzlenimler)” başlığı altında 6 Mart 1331(Rumi)
tarihinde olanları ve zâyiâtımızı şu şekilde aktarıyor:
“… Zâyiâtımıza gelince, bunun lehü’l-hamd (Allah’a hamd olsun) hiç
mesabesinde olduğuna itimat ediniz. Hakikati kat‘iyyen ketm (gizlemeye)
ü ihfâya (saklamaya) lüzum görmeyerek te‘mîn ederim ki, 5 (18) Mart’ta
zırhlıların atmış olduğu sekiz-on bin mermi, kâbil-i tamir olmak şartıyla
ancak bir topumuzu hasara uğratmış, o da derakap (derhal) tamir
olunmuştur. Şehid ve mecruhlarımızın miktarı da zannolunmayacak derece
cüz’idir. Bazı mevâzı‘-ı müstahkememizin (müstahkem mevzilerimizin)
toprak siperlerinde husule gelen bozukluklar, süratle tamir edildiğine göre
hasarâttan bile ma‘dûd olamaz (sayılamaz). Düşmanın en büyük tahribatı hâlî
(boş) tarlalarda, kırlarda görülmektedir. Oralarda beş-on dakika gezerseniz
bostan kuyuları gibi açılmış birçok çukurlar göreceksiniz ki bunlar,
hedefe isabet etmeyerek ötede beride patlayan dânelerin âsâr-ı tahribidir
(tahrip eserleridir). Hatta arkadaşlardan biri, mermilerin açtığı bu kuyuları gezip gördüğümüz zaman hasımlarımızın kuvvâ-yı
müstahkememize karşı hiçbir şey yapamadıklarına imaen ‘Gazetenizle ilan ediniz de ba‘de-mâ (bundan sonra) tarlalarında kuyu
açtırmak isteyenler İngiliz ve Fransız zırhlılarına müracaat etsinler, hem kendileri masraf ihtiyârından kurtulur, hem de ötekiler
endaht (atış) tecrübeleri yapmış olurlar’ diye latife bile ediyordu. Bütün bu şeylere metruk bir kışlanın kısmen tahrip edildiğini
ilave eylediğimiz halde Perşembe günkü cedel-i azîmde (büyük mücadalede) bize îrâs edilebilen zararların mikdar-ı sahihini
(doğru miktarını) irâe etmiş (göstermiş) oluruz. Bir de düşmanın uğradığı zâyiât-ı vahîmeyi göz önüne getiriniz. Büyük üç zırhlı
ve bir torpidonun garkı, büyük çapta otuzluk toplarla mücehhez kıymetdar bir sefine-i harbiyesinin lâ-akal (en az) altı ayda tamir
edilemeyecek derecede rahnedar olması, sefâin-i sairesindeki cüz’i, küllî hasarât, binlerce telefat, dünkü taarruz-ı sefilânenin
kendisine neye mal olduğunu pek güzel gösteriyor.”
Tasfir-i Efkâr, 02.04.1915

5 Mart Zaferi’nin önemli ayrıntıları
Volf Ajansı’nın Çanakkale muhabiri, 18 Mart Zaferi’nin ayrıntılarını şu şekilde geçiyordu:
“Müttefikler Çanakkale Boğazını zorlamak hususundaki mesailerini Efrencî Mart’ın on sekizinci günü açtıkları yedi saatlik
bir top muharebesi ile en son noktaya kadar vardırmışlardır. Asâkir-i Osmaniye bir gülle yağmuru altında mukavemet
etmekle şecaatin bir harikasını göstermişlerdir. Hava, infilak eden gülleler ile kararmış ve sath-ı arz (yerin yüzeyi) birkaç mil
mesafede ihtizâz etmekte bulunmuştu (sallanmıştı).
Top atışı saat 12’de başladı
Öğle üzeri saat on iki raddelerinde Boğaz’a tekarrüp eden (yaklaşan) Müttefikler istihkâmât üzerine mermi endahtına
(atışına) başladılar. Muharebeye evvela dört Fransız ve beş İngiliz sefinesi iştirak eylemiş idi. Orada hazır bulunan gazete
muhabirleri evvela Sultaniye Kasrı kurbünde vâki‘ (yakınında bulunan) Çimenlik istihkâmında ahz-ı mevki‘ eylemişlerdi
(mevki almışlardı). Fakat biraz sonra bu istihkâm etrafına ziyadece mermi düşmeğe başlayınca muhabirler oradan kalkarak
şehrin haricinde(ki) bir tepe üzerine gittiler.
Muhabirler müfarakat eyledikleri esnada kendilerine pek yakın iki mahalde birkaç mermi infilak etti. Mermiler denize
düştükçe suların havaya kalktığı görülüyordu.
Saat dörtte muharebe yine şiddetlendi
Saat birde ateş şiddetlendi. Yeni sistemde inşa edilmiş olan sefâin-i harbiyenin sahil istihkâmları ile icra eylemekte oldukları
muharebe şayan-ı dikkat olmakla beraber insana dehşet veriyordu. Saat birden sonra ateş biraz hafiflemiş gibi görünmüş
ise de biraz sonra tekrar kesb-i iştidâd eylemiştir (şiddetlenmiştir). Saat ikide Müttefikler(in) bataryaları birer birer ve
gayr-i muntazam mesafelerden bombardıman etmeğe başladılar. Fakat bu kadar şiddetli hücum ve tecavüze rağmen sefâin-i
harbiyeden atılan mermilerin hemen hiçbiri bataryalara isabet etmiyor, uzak mesafelere ve ekserisi de denize düşüyordu. Saat
dörde çeyrek kala muharebe yine kesb-i şiddet eyledi. Bu sırada Fransız (Bove) sefinesinde (gemisinde) hâsıl olan müthiş bir
rahneden (yaradan) mezkur sefinenin gark olmağa (sözkonusu geminin batmağa) başladığı müşahede olundu.
Bove batıyor
Fransız sefinesinin gark olmasından fevkalâde mesrur olan (sevinç duyan) Osmanlı topçuları (Hurra) diye bağırdılar.
Torpidolar ile diğer sefâin gark olmakta bulunan sefinenin imdadına koştular. Fakat sefine bir güllenin tesiri ile fena halde
hasar-zede olduğundan süratle batıyordu. Bu cihetle imdada koşan torpidolar, gark olmakta bulunan sefine mürettebatından
ancak birkaç kişiyi tahlîse muvaffak olmuşlardır. Birkaç dakika sonra muhabirler istihkâmlardan atılan bir merminin
(bombanın) bir İngiliz sefinesinin güvertesi üzerine isabet ettiğini gördüler. Bunun üzerine sefine süratle Boğaz’dan dışarıya
çıkmağa gayret etmiş ise de, anlaşılan makinelerinde hâsıl olan bir bozukluktan sefinenin hareketi dakikadan dakikaya daha
ziyade ağırlaşıyordu. Bundan biraz sonra istihkâmlardan atılan bir mermi(nin), diğer bir İngiliz sefinesinin küpeştesi üzerine
isabet etmesiyle mezkur sefine dahi derhal hatt-ı harbi terk eyledi.
Saat dördü kırk beş dakika geçerek üçüncü bir İngiliz sefinesi hatt-ı harpten dışarıya çıktı. Sefine, istihkâmların ateşi
altında kuma oturmağa mecbur oldu. Düşman sefâini, gark olmağa namzet bulunan mezkur İngiliz gemisini bir saat kadar
istihkâmların ateşinden korumağa çalıştılar. Fakat karaya oturtulan sefineye daha sekiz mermi(nin) isabet etmesi üzerine
bu fikirlerinden sarf-ı nazar etmek mecburiyetinde kaldılar. On dakika sonra düşman sefâini ric‘at edebilmek için yeniden
harbe başladılar. Nihayet İngiliz ve Fransız donanmaları istihkâmların yağıdırdıkları bir gülle yağmuru altında Boğaz’dan
dışarıya çıkmağa muvaffak oldular. İstihkâmlar ise el(en) son düşman gemisi istihkâmların ateş menzilinden harice çıkıncaya
kadar düşman sefâini üzerine gülle yağdırıyorlardı. Düşman sefâin-i harbiyesi birinci defa olarak bu kadar uzun müddet
istihkâmların ateş menzili dahilinde bulundular. Osmanlı topçularının endaht hususundaki harikulade maharetleri sayesinde
bu muharebe Müttefikler için meş’um bir netice vermiştir. Düşman sefâini iki bine karîb (yakın) mermi sarf ettikleri halde
bir bataryayı bile susturamamışlardır. Muharebenin verdiği bu netice asâkir-i Osmaniye arasında olan itimad-ı nefsi tezyîd
eylemiştir (kendine güveni artırmıştır). Herkes gelecek vukûâta (olayları) emniyet ile intizar etmektedir (beklemektedir).”
İkdam, 29.03.1915

152