Page 450 - Basında Çanakkale Zaferi 1915

İNGİLİZ ASKERLERİ
Basında
ARASINDA ÇANAKKALE
BULAŞICI HASTALIK Sabah, 26 Eylül 1915
ZAFERİ
1915-1916

“Humma-yı tifo ve dizanteri hastalıkları asker arasında hüküm-fermâdır”

İngiliz askerleri arasında bulaşıcı hastalıklar
Çanakkale’deki İngiliz askerleri arasında
bulaşıcı hastalık görüldüğüne dair ilk haberler
Ağustos 1915 tarihinde ortaya çıkar. Sabah
“Çanakkale’de İ’tilaf-ı Murabba‘ Asâkiri
Arasında Emraz-ı Sâriye” başlıklı haberinde
şunları nakleder: “Berlin 18 minh (Temmuz) –
Parlamento azasından bir zatın Çanakkale’deki İngiliz asâkirinin ahval-i sıhhıyesi (askerlerinin sağlık durumları) hakkında irad
eylediği bir suale cevaben müsteşar (Temo) demiştir ki: Filhakika humma-yı tifoidî (tifoya benzer ateşli humma) ve dizanteri
hastalıkları asker arasında hüküm-fermâdır (hüküm sürmektedir). Oradaki sineklerin kesreti (çokluğu) ve iyi su tedarikinin
müşkilatı ve kâfi derecede bir heyet-i sıhhıyenin adem-i mevcudiyeti (sağlık heyetinin var olmaması) hastalığın intişarına
(yayılmasına) sebebiyet vermiş ise de an-karîb emraz-ı sâriyenin izale olunacağı me’mûldür (yakın zamanda bulaşıcı hastalıkların
yok olacağı düşünülmektedir).
Sabah, 08.08.1915

Hasta askerler Çanakkale’den Cebelü’t Târık’a
götürülüyor
“Düşman Ordularında İlel-i Müstevliye” başlıklı
haberde, “Gelibolu darü’l-harbinde (cephesinde)
bulunan İngiliz efradı arasında zuhur eden ilel-i
müstevliye, Cebelü’t Târık ve bütün İspanya için büyük
bir tehlike teşkil etmektedir” denilerek şu bilgiler
aktarılıyor: “Lekeli humma ve sair sârî hastalıklara
mübtila (tutulan) askerler Çanakkale’den Cebelü’t Târık’a
getirilmektedirler. İspanya matbuatı bu hale çare-sâz olmak (çare bulmak) üzere tedâbîr-i serîa ve müessire ittihazını (hızlı ve
etkin tedbirler alınmasını) ve İspanya hududunda kâin (bulunan) Lalina mevkiinde bir sıhhıye müfettişliği tesis edilerek Cebelü’t
Târık’tan gelenlerin icra-yı muayenesiyle (muayene edilmesiyle) şüpheli görülenlerin tahaffuzhanelere (karantinaya) sevk ü i‘zâmını
tavsiye etmektedir. Cebelü’t Târık’tan İspanya limanlarına gelen yolcularda emraz-ı müstevliyeye tutulmuş olmalarından şüphe
edilenlere mahsus, muamelat-ı takayyüdiyeye (titiz muamelelere) tâbi tutulacaklardır.”
Sabah, 26.09.1915

Hintli askerlerden yayılan hastalığa yakalananlar bir adada
tecrit ediliyor
İkdam da düşman arasında görülen hastalık haberlerini,
Berlin mahreçli olmak üzere devam ettirir. “Düşmanlarımızda
Emraz-ı Müstevliye” manşetli olan ve Yunan gazetelerine
dayandırılan, Gelibolu’daki İngiliz askerleriyle ilgili haber
şöyledir: “İttihaz edilen tedâbîr ve takayyüdât-ı fevkaledeye
(Alınan tedbirlere ve fevkalâde çabalara) rağmen Gelibolu’daki
İngiliz asâkiri miyânında ilel-i müstevliye (bulaşıcı hastalıklar)
zuhur etmiştir. Bilhassa lekeli humma hastalığı pek çok
telefâta bâdî olmaktadır. Kıtaât-ı mezkûre miyânında birkaç
kolera musâbbînine de tesadüf edilmiştir. Hindli kıtaât veba
hastalığının askerler arasında sirayet ve intişarına sebebiyet
vermiş ve şimdiye kadar 100 veba vukuatı zuhur eylemiştir.
Vebaya tutulanlar Limni ceziresinin şimalinde kâin (Limni
adasının kuzeyinde bulunan) bir adacıkta inşa edilmiş
barakalara gönderilerek tecrit edilmişlerdir.”
İkdam, 11.09.1915

“Suvla (Anafarta) Körfezi: Denizin kıyısındaki karargâh!”
İngiliz askerleri, çıkartma yaptıkları Gelibolu Yarımadası’nda hep kıyıda dar bir bölgede sıkışıp kaldılar. Kıyıdan itibaren
hemen büyük yarların başladığı bu alan ise Suvla (Anafarta) Körfezi ile Tuz Gözlü arasındaki Lala Baba yakınlarıydı.
Buradaki dar şeride sıkışıp kalan İngiliz askerleri, neredeyse alt alta, üst üsteydi. Oldukça sağlıksız koşullarda aylar geçirmek
zorunda kalan askerler arasında bulaşıcı hastalıklar başgöstermişti.
The Sphere, 11.12.1915

450