Page 16 - Basında Çanakkale Zaferi 1915

Basında
AVUSTURYA SIRBİSTAN’A ÇANAKKALE
SAVAŞ İLAN EDİYOR İkdam, 29 Temmuz 1914
ZAFERİ
1915-1916

“Avusturya Hükümeti Sırbistan’a Resmen İlan-ı Harp Eyledi”

“Osmanlı’nın hududu olmadığı için tarafsız kalması tabiîdir”
29 Temmuz tarihli Sabah gazetesi ise “Avusturya-Sırbistan Muharebesi / İlan-ı
Harp” başlığını atarak, savaşı sadece iki devletle sınırlı görüyordu. Gazete savaşla
ilgili haberine şöyle devam ediyor: “Şehrimizde ilk haber / Dün akşam saat altı
buçukta (Osmanlı Telgraf Ajansı) tarafından matbaamıza âtideki tebligat icra
edilmiştir: Osmanlı Telgraf Ajansı bugün (dün) öğleyin Avusturya Hükümetinin
Sırbistan’a ilan-ı harp ettiğini resmî bir menbadan istihbar ediyor.” Gazetenin,
“Devlet-i Osmaniye’nin Hatt-ı Hareketi” manşeti altında, hükümetin alacağı
tavırla ilgili şu yorumu ise o günler için oldukça ilginçtir: “Esasen taraftar-ı
müsâlemet olan Hükümet-i Osmaniye’nin muharip devletlerinden her ikisi ile
de hem-hudut bulunmadığından muhasamât-ı hâzırada bîtaraflığı mehâfil-i
siyasiyece tabiî görünmektedir.”
Sabah, 29.07.1914

“Harp başladı, tesirlerine dikkat edelim”
Avusturya’nın suikastın soruşturulması ve ordu içindeki destekçilerinin bulunması noktasında kendisiyle işbirliği yapılmadığı
yolundaki talepleri, önce sınır çatışmaları, sonrasında ise 28 Temmuz 1914 tarihinde Sırbistan’a savaş ilanı ile nihayetlenmişti.
Osmanlı gazetelerinin tamamı durumu Osmanlı Ajansı’ndan öğrenerek haberleştirdiler. İkdam, 29 Temmuz 1914 tarihli başyazı
için “Harp Başladı, Te’sirâtına Dikkat Edelim” başlığını uygun görürken, haber için ise “İlan-ı Harp” manşetini kullanıyor ve
şunları yazıyordu: “Osmanlı Telgraf Ajansı, Avusturya hükümetinin, dün öğle vakti Sırbistan’a ilan-ı harp ettiğini resmî bir
menbadan istihbarına atfen tebliği eylemiştir.” Haberde Avusturya ordusunun Sırbistan sınırını geçerek Mitroviça’ya doğru
ilerlemeye başladığı ifade ediliyordu. Gazete dördüncü sayfasında da “İlan-ı Harp Notası” başlığı altında Viyana’dan gelen
notanın içeriğini okuyucularına iletiyordu: “... Sırp Hükümet-i Kraliyesi, Belgrad’daki Avusturya-Macaristan Sefiri marifetiyle
tebliğ olunan 23 Temmuz 1914 tarihli notayı itmi’nanıbahş bir cevap i‘tâ etmediğinden Hükümet-i İmparatoriye ve Kraliye, kendi
hukuk ve menâfiini bizzat sıyanet ve bunun için silah kuvvetine müracaat etmek mecburiyetindedir. Binaenaleyh Avusturya-
Macaristan Hükümeti bu dakikadan itibaren kendisini Sırbistan’la hal-i harpte addeder. Avusturya-Macaristan Hariciye Nazırı
Kont Berhtold”
Gazetede yazdığına göre “Avusturya-Macaristan’ın ilan-ı harbi Saraybosna faciasından tamam (tam) bir ay sonra ve cinayetin îkâ‘
edildiği (işlendiği) saatte vukû’ bulmuştur.”
İkdam, 29.07.1914

Avusturya-Sırbistan çatışmasıyla, harp fiilen başlıyor
“Avusturya-Sırbistan İhtilaf-ı Müsellahı (Silahlı Anlaşmazlığı)”
başlıklı haberin spotları, iki ülke arasında savaşın fiilen başladığını
bildiriyor:
“İlk Müsademeler – Harb fi’len başlamış demektir
Dün gece aldığımız hususi telgrafnameler teyid ediliyor
Müsademeler başladı – Sırplar Avusturya filosuna ateş ediyorlar –
Sırplar mukavemete karar verdiler – Belgrad’da karışıklık – Karadağ
da hazırlanıyor – Avusturya’da nümayişler – Paris’te bir nümayiş,
Fransa teessüf ediyor – Bulgaristan bî-taraf – Kat‘i malumat
gelmiyor – Turuk-ı muvâsala munkati’ (Ulaşım yolları kesik) – Her
tarafta endişe”
Tesvir-i Efkâr, 28.07.1914

Avusturya, resmen savaş ilan ediyor
Gazete ertesi gün, iki ülke arasındaki savaşı, “Avusturya Hükümeti Sırbistan’a
Resmen İlan-ı Harp Eyledi” manşetiyle duyurur:
“Rusya Bahr-i Siyah’da da hazırlanıyor / Avusturya-Sırbistan harb-i hâzırının
(şu anki harbinin) en ziyade haiz-i ehemmiyet olan ciheti Avrupa’da bir harb-i
umumiye sebebiyet verip vermeyeceği meselesidir. Evvelki gün sabaha kadar
Avusturya’nın resmen ilan-ı harp ettiği bile malum olmadığı cihetle, bu mühim
mesele hakkında esaslı bir fikir dermeyanı kâbil değil idi. Fakat dün Avusturya
resmen ilan-ı harp ettiği gibi Rusya’nın gerek berren (karadan), gerek bahren
istihzarâta (denizden hazırlıklara) başladığı da anlaşıldığından, harb-i umumi
(genel harp) ihtimâlâtı biraz kuvvetlenmiş add olunabilir (sayılabilir)…”
Tesvir-i Efkâr, 29.07.1914
16